Gıda İsrafını Önleme ve Açlıkla Mücadelede Gıda Bankaları
Türkiye, 2009 yılında, altı sigma yönetim yaklaşımı dikkate alındığında GSYİH’nın yaklaşık dörtte birini bir başka ifadeyle, 220 milyar TL’sini israf etti.
İsraf edilen önemli kaynaklardan birisi de gıdadır. Gıda israfında sembol ekmek israfıdır. Türkiye, bir günde İzmir nüfusu kadar yani 3.750.000 ekmeğini israf ediyor. Diğer taraftan, Türkiye’de TÜİK verilerine göre, yaklaşık 12 milyon kişi yoksulluk sınırı altında yaşarken, 400 bin kişi de açlık sınırının altında yaşıyor.
· Gıda Bankası
Gıda bankası; bağışlanan veya üretim fazlası sağlığa uygun her türlü gıdayı tedarik eden, uygun şartlarda depolayan, bu ürünleri doğrudan veya değişik yardım kuruluşları vasıtasıyla fakirlere ve doğal afetlerden etkilenenlere ulaştıran, kâr amacı gütmeyen ve dernek, vakıf ile belediyelerin oluşturduğu organizasyondur.
· Gıda Bankasının Amacı
Gıda Bankacılığında amaç, israfı önleyerek, açlık sınırında bulunan vatandaşlarımızın ihtiyacı olan temel gıda maddelerini zamanında ulaştırmaktır.
· Hedef Kitle
Gıda bankacılığında hedef kitle, açlıktan etkilenen yaş, ırk, siyasi görüş, inanç veya cinsiyet ayrımı yapılmadan bütün yoksullar ve doğal afetlerden etkilenenlerdir.
· Gıda Bankaları Hukuki Düzenlemesi ve Vergi Avantajı
Gıda israfının önlenmesi maksadıyla, 2004 yılında TBMM’de bulunduğumuz dönemde verdiğimiz kanun teklifi ve önergeler Hükümet ve TBMM tarafından kabul edilerek, Türkiye’de gıda bankalarının kurulmasına ilişkin hukuki düzenleme yapılarak, gıda bankalarına yapılacak gıda, giysi, temizlik maddesi bağışları ile ilgili vergi teşviği sağlanmıştır.
Buna yönelik olarak, 2 Ocak 2004 tarih ve 25334 sayılı Resmi Gazate’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5035 sayılı kanunun 8, 12 ve 14’ncü maddelerinde verilen önergeler doğrultusunda yapılan değişiklikle, Türk Vergi Hukuku’na gıda bankacılığı kavramının alınması sağlanmıştır.
5035 Sayılı Kanunla, Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesine eklenen 10 numaralı bende göre fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığı’nca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda maddelerinin maliyet bedeli gelir ve kurumlar vergisinden indirilecek giderler arasında sayılmıştır. Anılan kanunun 89’uncu maddesinin 1/6 numaralı bendine göre "Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığı’nca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda maddelerinin maliyet bedelinin tamamı gelir vergisi beyannamesinde beyana tabi gelirden indirilebilir." hükmü getirilmiştir
Böylece, vakıf, dernek ve belediyeler tarafından kurulabilen gıda bankalarına yapılacak, gıda, giysi, temizlik maddesi ve yakacak maliyet bedeli üzerinden vergi matrahından düşülebilmektedir.
· Gıda Bankasına Hangi Gıdalar Verilebilir?
o Üretim fazlası her türlü gıda ürünleri
o Paketleme veya kodlama hataları sebebiyle piyasaya sürülemeyen ürünler
o Raf ömrünün bitimine az zaman kalan sağlık şartlarına uygun ürünler
o Sağlık şartlarına uygun ancak hasarlı paketli ürünler
o Sağlığa uygun, piyasaya sunulamayan ancak yeniden paketlemeye ihtiyaç duyulan ürünler
o Hayırseverlerin hibeleri
Gıda Bankacılığı’nın ilk uygulaması, 20 Ocak 2004 tarihinde Diyarbakır’da Türkiye İsrafı Önleme Vakfı tarafından başlatılmış olup, halen Türkiye’de 50 civarında gıda bankası bulunmaktadır.
· Bir Koordinasyon ve Planlama Kuruluşu Olarak: Gıda Bankacılığı Derneği
Gıda Bankacılığı Derneği (GBD) kurularak, vakıf, dernek ve belediyelerin bünyesinde oluşturulan gıda bankalarına yapılacak gıda bağışlarının israf edilmeden, açlık sınırındaki insanlara daha düzenli ulaştırılmasına yardımcı olunması yanında, kaynakların daha etkin ve verimli kullanılmasına destek verilmesi hedeflenmektedir.
Diğer taraftan GBD, gıda bankaları arasında gerekli gıda dağıtım planlaması yapılmasına yardımcı olacak, bankalararası işbirliği ve koordinasyonu yanında, yıllık gıda bağış ve teslimat programlamasının yapılması sonucu, bağışlarda dublikasyonlara sebebiyet verilmemesine katkı sağlayacaktır.